Page 46 - Çınar
P. 46
46 Denizli İl Millî Eğitim Müdürlüğü Çınar E-dergisi 7. Sayı Denizli İl Millî Eğitim Müdürlüğü Çınar E-dergisi 7. Sayı 47
KATRANCILIK KOLAN DOKUMA
Beyağaç ilçesi Orman İşletme Müdürlüğü
sahası florası içerisinde yer alan kızılçam ve
karaçam ağaçlarının çıralı kısmından çıkarılan,
unutulmaya yüz tutmuş meşgalelerden biri
olan katran; çeşitli alanlarda kullanılmaktadır: Beyağaç dağlarında yerleşik
Sanayi (plastik sanayi, kara lastik ayakkabı) hayata geçmeden önce yörük
ve sağlık (hayvanların tırnak yarasının kültürünün bir geleneği olan
iyileştirilmesinde, suyla karıştırılıp hayvanlara kolan dokuma; çöğmende
içirildiğinde parazit-kurt attırmada, uyuz ve (çoban evi) yaşlı kadınların,
açık yaralarda ; insanların karın ağrısı,kol- ilgi duyan, boş zamanları
bacak ağrısında yakı olarak...) olan gençlerin hapaz,
çarpana ve ip kullanarak
duygularını rengârenk,
çeşitli motiflerle sanata
dönüştürdüğü bir çalışmadır.
İpler, önceden koyun yünü
olarak kullanılmakta iken
En iyi katran; Beyağaç’ın yüksek dağlarında, 60 derece olacak şekilde etrafında ateş yakılır. günümüzde orlon ip çeşidi
Çiçekli Orman İşletme Şefliği florası içerisinde Bir süre sonra katran, kanallardan birikme kullanılmaktadır.
yer alan karaçam ağaçlarından ,özellikle bu kuyusuna gelir (Fotoğraf 2). Çıkan katran
ağaçların köklerinden elde edilmektedir. birikme kuyusundan alınarak büyük depolama
Kütük olarak hazır ağaç ve kökler yarılarak tankerine satılmak üzere stoklanır.
parçalanır (Çıra yarılarak kıymıklanır.). Büyük Kazan içinde katranı çıkan kömür sıcak olduğu
kıymıklar fotoğraf 1' deki kazana düzenli olarak için bir gün sonra alınır. Kömürü de sıcak
yerleştirilir. Kazan kapağı, hava almaması için demirciler, döküm yapan demirciler yakacak
toprakla kapatılır. olarak ve piknikçiler de mangal kömürü olarak
kullanmaktadır. (Fotoğraf 3)
Bir çarpana da dört delik vardır. Dört ip geçirilir. Dört çarpana
kullanıldığında normal kolan elde edilir. İpin rengi, dokuyucunun
sanatına bağlı olarak seçilmektedir. Çarpanalarla ip sağ sol
yapılarak iplerin yeri değiştirilir. Hapazla ipler, bağlantı ipiyle
sıkıştırılarak seçilen motiflerle kolan dokunur.
Çarpana arttıkça kolan enliliği artar. Kolan yörük kültüründe
bebek hop etmekte (sırta almakta), cenaze törenlerinde sal
bağlamada, önceleri de düğünlerde üç etek giyen kadınların
bellerine bağladığı takı olarak kullanılmıştır. Hâlâ cenazelerde sal
bağlama, kabir içine cenaze indirmede kullanılmaktadır.
Durmehmet KISA
Beyağaç İlçe Milli Eğitim Müdürü
(Fotoğraf 3)
(Fotoğraf 1)
(Fotoğraf 2)
